Snapper

Zij had een paard, vertelt zij, Snapper, het liefste paard van stal. Het deed nooit een stap verkeerd. Alle kinderen konden op hem rijden. Op een middag reed zij met hem door een bos en begon hij ineens te bokken. Zij dacht: ‘Wat is er met jou aan de hand, hou eens op, doe eens even normaal man, we zijn lekker buiten aan het rijden’. Ineens realiseerde zij zich, ‘shit, ik ben net met ruzie van huis gegaan’. Zij ging op haar ademhaling letten en werd rustig, net zoals Snapper. Paard en berijder waren synchroon. “Als ik een type gedrag vertoon, gaat een paard daarin mee.” Als zijn berijder nerveus doet, denkt het, ik moet me op iets voorbereiden, want er is iets aan de hand. Een leeuw, een tijger? Ik moet ook opletten. Een paard voelt het meteen als jij stress krijgt. Dan verhoogt je hartslag, gaat je bloeddruk stijgen, verandert je ademhaling en spierspanning. “Voor een paard is het van levensbelang die kleine wijzigingen in spierspanningen van anderen te zien. Als hij die zou missen, kan hij binnen een kudde wel eens de laatste zijn die gaat vluchten met alle mogelijke gevolgen van dien.”

Stal of vlakte

Mensen kennen een paard vaak menselijke eigenschappen toe. Behandelen het alsof het een mens is. ‘Het is koud buiten, dus hij moet een deken om’. ‘Het regent, het paard moet naar binnen’. Annemarie: “Als je een paard de keuze laat, nee, dan kiest hij vaak niet voor een schuilstal. In de natuur zoekt een paard ook geen beschutte plek als een bomenrij, zeker niet als er gevaar dreigt, want daar zitten de leeuwen. Dan wil hij juist naar een open vlakte.” Een paard is daarom altijd rustiger als het om zich heen kan kijken. Hij denkt dus niet, wat een veilig stalletje, nee, hij voelt zich veiliger als hij alles kan zien.” Maar goed, hij is aan die stal gewend, hij weet niet beter. Zoals alles wat we doen met paarden niet natuurlijk is. Dat is niet erg, mits je voldoet aan een aantal zaken. “Dat de stal schoon is, dat hij voldoende turnout time heeft en lekker naar buiten kan om te socializen met andere paarden, op welke manier dan ook. Dat zijn de dingen die elk paard echt nodig heeft.”

Panorama

Mensen en paarden, echt, ze zijn totaal verschillend. Annemarie: “Wij zijn roofdieren, zij vluchtdieren, en dat is echt een ander spectrum.” Een paard bekijkt de wereld ook heel anders. Zijn ogen -de grootste van alle landdieren- zitten aan de zijkant van zijn hoofd. Daarmee kunnen ze bijna 350 graden rondom kijken, en dat geeft ze een groots panoramazicht, zodat zij de hele omgeving goed kunnen scannen voor mogelijke gevaren. Mensen en andere roofdieren hebben hun ogen aan de voorkant. Beide met bijna 100 procent bilateraal zicht, waardoor ze goed diepte kunnen zien en focussen. Handig tijdens de jacht op een prooidier zoals een paard. Dat heeft 65% bilateraal zicht. “Ook heeft het paard twee blinde vlekken. Een direct onder en voor zijn oog, de ander zit pal achter hem. “Daarom kan een paard heftig reageren wanneer je het, zonder het te waarschuwen, recht van achteren benadert.” Tijdens een springwedstrijd zie je het hoofd van het paard, op weg naar een hindernis, soms een tikkie omhoog of omlaag bewegen. Om beter de afstand en diepte in te schatten. “Wanneer het paard schuin naar de hindernis rijdt, kan hij minder goed de afstand inschatten. Dan moet hij vertrouwen op zijn gevoel en de aanwijzingen van de ruiter.”

Middelvinger

Paardenliefhebbers herkennen het vast. Hun paard wil de spuitplaats niet op, wil zijn zadel niet meer om of doet moeilijk met buitenrijden. Bijna 24% van de paarden  hebben een uitdaging rond, op of in de trailer. Annemarie: “In ons land praat je over 100.000 paarden.” Flinke aantallen, maar niet vreemd, vindt zij. Want zo’n trailer voelt voor een paard totaal niet natuurlijk. Het rijdt, maakt geluid, het is klein en donker, dus ja, best eng. “Dan zeggen mensen, een paard is niet bang, die steekt zijn middelvinger naar mij op. Of mijn paard heeft claustrofobie. Maar daar heeft elk paard last van, want die wil de ruimte en overzicht.”

‍

Leeuw in de trailer

Annemarie heeft in haar trainersjaren 3000 paarden in een trailer geladen -het is haar specialiteit. Wat dat vergemakkelijkt: wederzijds begrip. Dat is volgens haar de basis van paardencommunicatie. Een vergelijking: “Jij wilt mij meenemen in een idee. Jij gaat praten, ik ga luisteren. Terwijl jij mij probeert te overtuigen, ben ik al tegenargumenten aan het verzinnen om jou te overreden van mijn gelijk. Zo kom je nergens.” Zo werkt dat ook met paarden. Jij wilt dat hij in die trailer gaat. ‘Kom op, superleuk, we gaan zo naar het strand.’ Het dier denkt: ‘Nee, doe ik niet, er zit een leeuw in de trailer, ik weet het zeker.’ Jij zegt: ‘Doe normaal, kom gewoon met mij mee, kijk, ik sta er toch ook in?’ Nou, dan kan wel zijn, denkt het paard, ‘ik heb al eens in dat ding gestaan en ik vind dat doodeng’. “Een paard heeft geen verborgen agenda’s, het liegt niet.”

Observeren

Als een paard een trailer niet in wil, heeft het meestal een angst. Die kun je onderzoeken en trainen. Daartoe gaat Annemarie eerst met het paard buiten de trailer aan de slag om het zelfbewuster te maken. Dan zet ze hem in iets smallers, lagers en iets hogers. En ondertussen blijft zij observeren, letten op alle details. “Op welk moment doet hij wat en hoe reageert hij dan?” Als je al die voorbereidende oefeningen hebt gedaan, kun je naar de trailer toe om het paard daar te trainen. In 8 van de 10 keer heeft zij zijn angst correct ingeschat, zegt zij. In de andere gevallen moet zij opnieuw de diepte in. “Er zijn duizenden manieren om uitdagend paardengedrag op te lossen. Goed of slecht bestaat niet. Zolang jouw aanpak maar bij jou past.” Kom je er niet uit, ga dan rondvragen bij wie je in de buurt het beste terecht kunt om het probleem te verhelpen. “De instructeur van een manege heeft veel kennis. Gaat het om gedrag, dan zou ik naar een gedragsspecialist gaan.”

Niet pushen

Annemarie besluit. “Als jij iets wil doen met een paard, je wilt hem trainen, maak dan een plan. Ga vooraf bedenken, wat wil ik met hem doen.” Als je dat klaar hebt, word daar dan niet verliefd op. Misschien kan het paard nog niet jouw einddoel behalen. Blijkt dat lastiger dan jij dacht. Dan moet je hem niet pushen en pas tevreden zijn als hij bij dat einddoel is, nee, dan kan je die dag beter positief afsluiten op een punt dat iets lager ligt, en hem daarvoor belonen. Dan komt het paard vaak de volgende dag beter terug en bereik je dat doel wel. “Als je gaat doorzetten en duwen en trekken, ontstaat er frictie in jullie relatie. Dan reageert het alleen maar koppiger en negatiever. Ook wat dat betreft, zijn paarden net mensen.”

‍