‍

Supersmalle paden, verschillende ondergronden, fikse hoogteverschillen en diepe afgronden. De 160 kilometer van Florac in de Cevennen. Het is een van de meest prestigieuze en oudste endurancewedstrijden ter wereld, vertelt Jarmila Lakeman, bondscoach van het Nederlandse enduranceteam. Het parcours stond echt op haar lijstje. “De start is om half vijf ‘s ochtends, in het donker. Dorpsinwoners staan langs de kant, anderen hangen uit de ramen. Ook als je door sommige dorpjes komt, zitten mensen op het terras te kijken.” Na tien uur en een kwartier komt zij als achtste over de streep. “Voldaan en trots op mijn paard dat zo sterk was tot aan de finish.”

‍Een emmer voor de eer

Endurance is dat onbekende kindje binnen de Nederlandse paardensport. Dressuur en springen, ja, dat kennen de meesten wel, sterker, daar zijn we in ons land bijzonder goed in. Je kunt ermee als ruiter ook een aardig zakcentje verdienen, soms zelfs tonnen per concours. Hoe anders gaat dat binnen endurance, een duurloop voor paarden, waarbij je routes van 20 tot 160 kilometer rijdt door bossen, over bergen en langs stranden. Jarmila weet nog goed wat zij in 2017 krijgt, wanneer zij, na acht uur paardrijden, zilver wint op het NK. Geen geldbedrag, maar een plastic emmer. “Endurance rijd je voor de eer. Of gewoon, omdat je al vroeg weet dat je niks anders meer wilt.”

‍

Arabieren zijn de Kenianen

Dat lot treft Jarmila, al jong een paardenmeisje. Zij gaat elke dag naar haar manege De Eenhoorn in Zutphen. De eigenaresse is een enduranceliefhebber, en ja, dat wil zij ook. Als ze dertien is, mag zij meehelpen de Arabieren van de manege te trainen. Dat zijn de Kenianen en Ethiopiërs van de endurance. Ze ogen als typische marathonlopers, zijn wat smaller en tengerder dan andere paardenrassen, flink gespierd, en kunnen goed met de warmte omgaan. Nog belangrijker: ze willen gaan. En dat wil Jarmila ook: op haar zestiende rijdt zij haar eerste WK. “Dat is het voordeel als je in je eigen land weinig concurrentie hebt.” Er zullen nog vele kampioenschappen en prijzen volgen, waaronder een bronzen teamplak op het Europees Kampioenschap in 2015.

Linker en rechtergalop

Sinds augustus 2020 is Jarmila bondscoach van de senioren, eerder al heeft zij de jongeren onder haar hoede. Haar voornaamste taak als bondscoach: haar team alles leren over het basisrijden en basisverzorgen van hun paard. “Een paard moet op elke ondergrond en onder elke omstandigheid recht en in balans lopen. Ze hoeven geen pirouettes te draaien, maar moeten gehoorzamen en in een linker- of rechtergalop kunnen lopen.”

‍

Een kampioen op stal

Nog klein in Nederland. Al megagroot elders in de wereld. In Frankrijk is endurance volgens Jarmila “de dressuur van Nederland”. Wereldwijd staat endurance na springen zelfs op de tweede plek. In veel landen heb je voor die hippische sport ook echt de ruimte. “Je hebt er landerijen waarover soms wel kuddes met 60 Arabieren grazen.” Vaak grote ‘paardenbedrijven’ waar ze mensen in dienst hebben om die paarden elke dag goed te trainen. Daarbij: “Als je met endurance een financiële klapper wilt maken, heb je veel Arabieren nodig. Je hebt vaak meerdere goede paarden, maar slechts een enkele kampioen op stal.”

‍

Controle tijdens de pitstop

Er zijn in ons land niet veel plekken waar je endurance kunt beoefenen. Daardoor rijd je als ruiter over natuurterreinen waar je anders niet zo snel komt. Ons land telt 12 wedstrijden, zegt Jarmila. Van 20 tot 80 kilometer. 160 kilometer betreft altijd een internationale wedstrijd. Om de 30 kilometer wacht een pitstop. Hartslag, ademhaling en vochthuishouding: de paarden wacht dan een strenge veterinaire controle. Ook is het belangrijk hoe het paard door de keuringsbaan draaft. Hij moet er letterlijk goed bijlopen. Pas dan mogen ze de wedstrijd vervolgen. “Ik zie tijdens spring- en dressuur soms paarden, die bij ons allang uit de wedstrijd zouden zijn genomen.”

‍

Controleer gezondheid regelmatig

Dat is haar tip voor elke paardenbezitter. Controleer regelmatig de gezondheid van je paard. Jarmila: “Als je met je paard een ritje van 20 kilometer hebt gemaakt of een dressuurtraining gedaan, dan moet zijn harstslag na het uitstappen terug zijn rond de 40-50. Let ook op zijn ademhaling en loophouding. Hij moet na afloop weer gewoon zuiver kunnen draven.” Een paard dat altijd op stal staat, dagelijks misschien een uurtje buiten komt, nee, dat kan niet ineens een flinke buitenrit maken. Het is niet getraind. “Dat geldt ook voor mensen die hele dagen thuis achter hun computer zitten, en dan ineens tien kilometer willen joggen.”

‍

Zalige bodems

Zoeken naar de perfecte endurancetraining, het blijft vooralsnog zoeken en experimenteren, zegt Jarmila. Komt doordat de boeken en theorieën stammen uit Amerika, Australië en Frankrijk, en daarin praten ze niet over Nederlands terrein. En dat maakt echt zoveel uit. In vermaarde endurancelanden kijken ze jaloers naar onze bodem. Die in Frankrijk, België en Duitsland is keihard en bestaat uit stenen. In Nederland rijd je vanuit je achtertuin zo een zandpad op. Vorig jaar was het EK en WK in Ermelo, en toen zeiden zelfs de meest chauvinistische Fransen, oui, dit is het beste parcours van Europa. “Die mooie bospaden in Nederland met een lichte demping, waarin je niet wegzakt, echt, zo’n all weather bodem, die zijn wel zo zalig.”

‍

‍

‍

Stront in de staart

Een ergernisje nog, want kom op, ruiters en amazones. Trek eens wat nets aan wanneer je meedoet aan een endurancewedstrijd. Jarmila ziet te veel rijders in spijkerbroek en op boerenklompen. Gelakte laarsjes dragen ze tijdens dressuur-, en springenwedstrijden toch ook? Tuurlijk mag iedereen tijdens een lange afstand wedstrijd dragen waarin hij zich het meest comfortabel voelt. “Maar bij endurance hangt bij paarden de stront soms nog in de staart.” Niet goed voor het imago en niet goed voor het welzijn van de dieren. Daaronder valt ook het scheren van het paard. Bij haar staan die ’s winters zonder deken met een dikke vacht in de wei. “Het zijn dan net teddyberen.” Als ze daarna aan de slag moeten, hup, de hoogste tijd voor schaar en scheerapparaat. “Ik ga zelf toch ook niet met een winterjas de helling oprennen.”

‍

‍Informatie over endurance?

• Verspreid over Nederland kun je voor instructies en meer terecht bij onder meer www.knhsendurancevereniging.nl.
• Endurance training noord Nederland: www.endurancetrainingen.nl.
• De Boer paardensport: www.deboerpaardensport.nl
• Donna Oudshoorn: Endurance clinics (facebook). Ook geschikt voor mensen die beter willen buitenrijden.

‍